నానార్ధశివ శతకము
-మాదిరాజు రామకోటీశ్వర శాస్త్రి (1928)
51. కం. నిష్కమన మాడ, తంకము
నిష్కము పతకమును, ఫలము నిష్కము వెండిన్
నిష్కమనంగ సువర్ణము
నిష్కుటమన తలుపు, తోట నీలగ్రీవా!
52. కం. పటలమన నింతికప్పగు
పటలము తిలకంబు, గ్రంధ భాగంబు నగున్
పటలమన గుంపు కర్ధము
పటలము పరివార మగును భావజవైరీ!
53. కం. పట్టుయన బ్రయత్నించుట
పట్టన నక్కఱయు, బూత బంధుత్వంబున్
పట్టన విషయము, హేతువు
పట్టనగా బట్టుదలయు బన్నగభూషా!
54. కం. పట్టు నివాసస్థానము
పట్టవకాశంబు, నూత పంతంబు నగున్
పట్టన ధైర్యము, వెడలుపు
పట్టనగా ఘట్టమగును బాపవిదూరా!
55. కం. పణమన వ్యవహారంబగు
పణమన జూదంబు, ధనము పందెంబు నగున్
పణమన వెలయును, గూలియు
పణమనగ గవ్వయెత్తు ఫణిరాట్భూషా!
56. కం. ప్రణయము ప్రేమము కర్ధము
ప్రణయంబన వినయమగును బరిచయమునగున్
ప్రణయము విశ్వాసంబగు
ప్రణయంబన బ్రార్ధనంబు రజితగిరీశా!
57. కం. ప్రత్యయ మన విశ్వాసము
ప్రత్యయ మవకాశ మగును బ్రఖ్యాతియగున్
ప్రత్యయ మన నాచారము
ప్రత్యయ మన శపథమగును రాజాభరణా!
58. కం. పత్రమన నాకు కర్ధము
పత్రము చురకత్తి యగును వాహనమునగున్
పత్రము దస్తావేజగు
పత్రంబన ఱెక్క, శరము బార్వతినాధా!
59. కం. పత్రియన కగొండర్ధము
పత్రియనం రధికుడగును బాణంబునగున్
పత్రియన బక్షి, డేగయు
పత్రియనం మ్రానునగును బ్రమధగణేశా!
60. కం. పదమన శబ్దము వాక్యము
పదము ప్రయత్నంబు, బద్యపాదంబునగున్
పదమన చిహ్నము, నిరువును
పదమన గిరణంబు మఱియు పాదంబభవా!
61. కం. పదనుయన తడికి నర్ధము
పదననగా సమయమౌను పరిపాకంబౌ
పదనన వాడికి నొప్పును
పదడుయనం భస్మగును బర్వతధన్వీ!
62. కం. ప్రభయన ధనదుని పురమగు
ప్రభయన భాస్కరుని భార్య, పార్వతియునగున్
ప్రభయన వెలుగుకు నర్ధము
ప్రభయనగా దశయు నగును రాకేందుధరా!
63. కం. పరికర మన నుపకరణము
పరికరము సమూహమగును బరివారంబున్
పరికర మన మంచంబగు
పరికరము వివేకమగును బంచశరారీ!
64. కం. పరుఘ మన గడియమ్రానగు
పరిఘంబన కోటగవను, బాణంబునగున్
పరిఘము కుండయు, దెబ్బయు
పరిఘంబన నినుపగుదియ ప్రమధాధిపతీ!
65. కం. పరియనగను సైన్యంబగు
పరియన పంజ్తయును, గుంపు బర్యాయంబున్
పరివేష్టనముకు నర్ధము
కరిచర్మంబర త్రినేత్ర గౌరీమిత్రా!
66.కం. పక్షమన ఱెక్క, బ్రక్కయు
పక్షము వారద్వయంబు బ్రభునేనుగయున్
పక్షమన శత్రు మిత్రులు
పక్షంబన బలమునగును భవణయహరణా!
67. కం పాదమున నడుగుకర్ధము
పాదము కిరణంబు, వేరు పాతికయునగున్
పాదమన పద్యపాదము
పాదంబన చిన్నగుట్ట భావజమదనా!
68. కం. పిండమన నన్నకబళము
పిండము గర్భంబు, జెండుబిందము, బలమున్
పిండంబినుము, శరీరము
పిండముగజ కుంభమగు, గుబేరసుమిత్రా!
69. కం. పెంపన నాధిక్యంబగు
పెంపన పాలన, సమృద్ధి, వృద్ధిక్షయమున్
పెంపు మహత్వము కర్ధము
పెంపనగా గౌరవంబు భీమకపర్ధీ!
70. కం. పొదియన భారముకర్ధము
పొదిమంగలియడపమగును పొదుగుయునునగున్
పొదియన నమ్ములపొదియౌ
పొదియనగా గుంపు, శేషభుజగవిభూషా!
71. కం. పొలమనగ పంతనేలయు
పొలము ప్రదేశంబు, నడవి పొలమనయూరున్
పొలమన జాడయు, విధమును
పొలమనగా గంచెయగును భుజగాభరణా!
72. కం. పోటన యుద్ధము కర్ధము
పోటు సముద్రోల్బణంబు బోటన బొడుపున్
పోటన శౌర్యంబును నగు
పోటనగా బాధయగును భూతేశహరా!
73. కం. ప్లవమనగ జువ్విచెట్టగు
ప్లవమనగా నీటికాకి ప్లవమనగప్పౌ
ప్లవమన కోతియు, గొఱ్ఱెయు
ప్లవమనగా తెప్పయగును బావకనేత్రా!
74. కం. ఫలమన నాగటి కఱ్ఱగు
ఫలము పయోగంబు, పంట, బాణాగ్రంబున్
ఫలమన బండును, లాభము
ఫలమనగా జాజికాయ ఫాలాక్షశివా!
75. కం. బభ్రువన కపిలగోవగు
బభ్రువనం విష్ణువగును బరమేశ్వరుడౌ
బభ్రువనంగను నగ్నియు
బభ్రువనం నాకుపచ్చ బాలేందుధరా!
76. కం. బరియన బార్శ్వము కర్ధము
బరిదొంగ దిగఁబరము బరిగోలయగున్
బరియనగ శత్రుండగు
బరిగీచిన గిఱియునగును భావజదమనా!
77. కం. బలమన నధికము కర్ధము
బలమన సైన్యంబు, రసము, బలుపునుదనరున్
బలమన రూపము గంధము
బలమనగ సత్తువగును భసితవిభూషా!
78. కం. బాసయన వ్రతముకర్ధము
బాస ప్రమాణంబునగును భాషయును నగున్
బాసన సంకేతంబగు
బాసయనంగను బ్రతిజ్ఞ పాపధ్వంసీ!
79. కం. బీజమన విత్తనంబు
బీజము వృషణమును, బలము, విత్తుటయునగున్
బీజమన గారణంబగు
బీజము రేతస్సునగును భీష్మకపర్ధీ!
80. కం. బ్రహ్మయన నలువ, విష్ణువు
బ్రహ్మయనంఋత్విజుండు బ్రాహ్మణుడుమఱిన్
బ్రహ్మంబన బరమాత్మగు
బ్రహ్మము వేదము, తపము భస్మవిదారీ!
81. కం. భగమన ధర్మము, వీర్యము
భగము మహాత్మ్యంబు, యోని, వైరాగ్యంబున్
భగమైశ్వర్యము, నిచ్చౌ
ణగమన మోక్షంబు, గీర్తి, భైరవజనకా!
82. కం. భోగమన సుఖము, ధనమగు
భోగము పాలనము, బడగ, భోజనమునగున్
భోగియన రాజు, మంగలి
భోగియనం భుజగమౌను బుష్పశారారీ!
83. కం. మదమన నేనుగు క్రొవ్వగు
మదమన సంతోషమగును, మదమన బొగరున్
మదమింద్రియమును, గర్వము
మదమన గస్తూరియగును మన్మధవైరీ!
84. కం. మధువన ౠతువు వసంతము
మధువనగా చైత్రమగును మఱితేనెయగున్
మధువన బాలును గల్లును
మధువనగా నీరు, జంద్రమఃఖండధరా!
85. కం. మండలియన సూర్యుండగు
మండలి శునకంబు, బాము, మార్జాలంబున్
మండలియనగను రాజగు
మండలియన గుంపునగును మనసిజదమనా!
86. కం. మందుడన దెలివిహీనుడు
మందుడనందిరుగుబోతు మఱియల్పుండున్
మందుడు వ్యాధిగ్రస్తుడు
మందుడు నిర్భాగ్యుడండ్రు మదనవిరోధి!
87. కం. మాతయన తల్లికర్ధము
మాతయనం లక్ష్మియగును మాతంగియగున్
మాతయనంగను నేలయు
మాతయనంగోవు, భూతిమండితకాయా!
88. కం. మాధవి పశుసమృద్ధియు
మాధవి తేనెయును, కల్లు, మాదీఫలమున్
మాధవియన జెక్కెరయగు
మాధవియన లక్ష్మియగును మారధ్వంసీ!
89. కం. మినుకన బంగార్నాణెము
మినుకనగా తాలిబొట్టు మినుకనవాక్కున్
మినుకన గాంతియు, గిరణము
మినుకుల నం వేదమండ్రు మేరుశరాసా!
90. కం. మృగమన జంతువు కర్ధము
మృగమనగా నడవియేన్గు , మృగశిరయునగున్
మృగమన జింకయు, వేడుట
మృగమన్వేషణము, వేట మృత్యువినాశా!
91. కం. ముఖమనగా బంచపాకయు
ముఖము యుపాయంబు, మాట, మొగమున్, నోరున్
ముఖము ప్రయత్నము కర్ధము
ముఖమొక నాటకపుసంధి మునిజనవినుతా!
92. కం. మెఱవడియన నతిశయమును
మెఱవడి ధైర్యంబు నగును మెఱవణియునగున్
మెఱవడియన నుద్రేకము
మెఱవడి గౌరవము, నేర్పు మహికాంశుధరా!
93. కం. మేలన శుభ ముపకారము
మేలనబుణ్యంబు, వలపు, మేలన గొప్పౌ
మేలువిశేషము, లాభము
మేలనగా సుకృతమలరు మీనాంకహరా!
94. కం. యోగము ధాన్యము కర్ధము
యోగ ముపాయంబు, గూర్పు యోగము మందున్
యోగము ద్రవ్యము, గవచము
యోగమనంగను బ్రయత్న మురగవిభూషా!
95. కం. రచ్చయన న్రాజమార్గము
రచ్చన మందపము, సభయు రచ్చన గోష్టిన్
రచ్చయన గలకలంబగు
రచ్చయనంగ లహమగును రతిపతిదమనా!
96. కం. రసమన పాదరసంబును
రసమను రాగంబు, విషము, ద్రవము బసరున్
రసమన రుచియును, జలమును
రసమనగా వీర్యమగును రాగవిదూరా!
97. కం. రహియన సంతోషంబగు
రహియన నాసక్తి, దెలివి, రక్తియునునగున్
రహియన బాగుకు నర్ధము
రహియనగా విధమునగును రాజవతంసా!
98. కం. రాజనగ రాజ రాజగు
రాజనగ యక్షుడగును రాజన ఱేడున్
రాజన దేవేంద్రుఁడగు
రాజనగా రాచవాడు రాజవిభూషా!
99. కం. రుచియన సూర్యుని కిరణము
రుచియనగా నిష్టమగును రుచియన జవియున్
రుచియన గాంతికి నర్ధము
రుచికడు చల్లని వెలుంగు రుసిజనవినుతా!
100. కం. లతయన నెక్కుడు తీగగు
లతయన శాఖయును, గఱిక లతచీమయగున్
లత సాలెపురుగు కర్ధము
లతయన గస్తూరియగు లలాటోగ్రాక్షా!
101. కం. వగయన సంతాపమగును
వగయా లోచనయు నగును వగ దుఃఖంబున్
వగయన విధము, విలాసము
వగయనగా గతియునగును వైశ్రవణసఖా!
102. కం. వనమన దోపు నరణ్యము
వనమన బరదేశమందు వాసము, గృహమున్
వనము సమూహము, జలమును
వనమన సెలయూతయగును వ్యాళవతంసా!
103. కం. వర్ణమన నక్షరంబగు
వర్ణము జాతియును, రంగు, బంగారంబున్
వర్ణము యశమున్, స్తుతియున్
వర్ణమనం గుణమునగును బర్వతశయనా!
104. కం. వలనుయన దిక్కు, పార్శ్వము
వలను యుపాయంబు, విధము వలను శకునమున్
వలను ప్రదక్షిణమును నగు
వలను శుచిత్వంబు, నేర్పు వాసవవినుతా!
105. కం. వశయన భార్యకు నర్ధము
వశయన నాడేనుగ గును వనితయును నగున్
వశయన గోవును, గూతురు
వశయనగాలోకువగును బ్రద్యుమ్నారీ!
106. కం. వసుయన ధనముకర్ధము
వసువన రత్నమును, నగ్ని, బంగారంబున్
వసువన పలుపును, గిరణము
వసువననొక రాజుయగును బ్రణవసురూపా!
107. కం. వంశమన గులముకర్ధము
వంశము వెన్నెముకయగును వంశముగుంపున్
వంశము బిల్లంగ్రోవియు
వంశంబన వెదురునగును వ్యాళాభరణా!
108. కం. వారమన కుబ్జవృక్షము
వారము సూర్యాది సప్త వాసరములగున్
వారము వాకిలి, గుంపును
వారమనం క్షణము, తడవ ప్రణతార్తిహరా!
109. కం. వాసియన తారతమ్యము
వాసి స్వస్థంబు, బాగు, బరిమితియునగున్
వాసిప్రసి ధ్యాధిక్యము
వాసియనం లాభమగును వనజాక్షసఖా!
110. కం. వీడనవదలుట కర్ధము
వీడన వర్ధిల్లుటగును వీడనదండున్
వీడన శిభిరము, గట్నము
వీడన బట్టణము, గుంపు విశ్వాధిపతీ!
111. కం. వెంటయనవిధము, మార్గము
వెంటయనంగార్యమగును వేటయునునగున్
వెంటయన తోడనుండుట
వెంటయనంవిషయమగును విషమశరారీ!
112. కం. వ్యసనము నిష్ఫలయత్నము,
వ్యసనమనం గష్ఠమగును, బాపమునునగున్
వ్యసన మపాయ మసూయయు
వ్యసనంబనగానపేక్ష హాలాహలాంకా!
113. కం. శక్త్యుత్సాహమున కర్ధము
శక్తియనం జిల్లకోల, శర్వాణియగున్
శక్తి వసిష్ఠుని బుత్రుడు
శక్తి సహాయంబు, బలము శర్వాణీశా!
114. కం. శిఖయన గీరణముకర్ధము
శిఖయనగా నెమలిసిగయు, సిగయున్, సెగయున్
శిఖయన శాఖయు, నూడయు
శిఖయనగా గొనయగును శ్రీవిశ్వేశా!
115. కం. శిఖియన నెమలియు, గోడియు
శిఖికేతుగ్రహము, నెద్దు, జెట్టును, నగ్గిన్
శిఖియన బాణముకర్ధము
శిఖిసిగ గలవాడునగును శ్రీకంఠశివా!
116. కం. శుచియన జ్యేష్ఠాషాఢము
శుచియనగా గ్రీష్మఋతువు శుచియనదెలుపున్
శుచి శృంగారరసంబును
శుచి పరిశుద్ధంబు, నగ్ని శుభ్రాంశుధరా!
117. కం. శృంగమన కొండ కొమ్మగు
శృంగము ప్రాధాన్యమగును శృంగము గురుతున్
శృంగము కొమ్ముకునర్ధము
శృంగమనం దొరతనంబు శీతాంశుధరా!
118. కం. సంగడియన స్నేహంబగు
సంగడియన గుంపు, జతయు, సామీప్యంబున్
సంగడి పార్శ్వముకర్ధము
సంగడి వెనుకయును, విధము సర్వాభరణా!
119. కం. సంగర మంగీకారము
సంగరమాపదయు, విషము, సమరంబునగున్
సంగరమనగా బ్రతిజ్ఞయు
సంగరమన జమ్మిపండు సౌరీమిత్రా!
120. కం. సంజ్ఞయన రవితలోదరి
సంజ్ఞయనం దెలివియగును సైగయునునగున్
సంజ్ఞయనం గాయిత్రియు
సంజ్ఞయనం బేరు, శీతశైలజనాధా!
121. కం. సంతతియన గులమగు ధర
సంతతియన వరుసయగును సంతానమగున్
సంతతి పారంపర్యము
సంత్యతియన విరివియగును శైలనిశాంతా!
122. కం. సమయమన బుద్ధి, నాజ్ఞయు
సమయము కాలము, బ్రతిజ్ఞ, సంకేతంబున్
సమయము సిద్ధాంతంబగు
సమయంబన శపథమగును షణ్ముఖజనకా!
123. కం. సాధనమన నుపకరణము
సాధనము యుపాయమగును, సాధించుటగున్
సాధనము ధనము, గమనము
సాధనమన మరలబాటు సైన్యంబీశా!
124. కం. స్కంధమన చెట్టుబోదెయు
స్కంధము దేహంబు మఱియు సమరంబునగున్
స్కంధము మూపునకర్ధము
స్కంధంబన గుంపునగును గాళీనాధా!
125. కం. హంసుడన విష్ణుకర్ధము
హంసుడన సూర్యుడగును, నభవుండునగున్
హంసుడనంగను జీవుడు
హంసుడనం యోగ్యుడైన నధిపుడు సాంబా!
126. కం. హరియన రవిశశికిరణము
హరి సింహము, వజ్రి, కప్ప, హయమున్, పామున్
హరియనగ గాలి, విష్ణువు
హరియనగా జిలుక, కోతి, యముడున్ భర్గా!
127. కం. క్షారమన నుప్పుకర్ధము
క్షారమనం బూడిదయును, గారమునునగున్
క్షారము యుమ్మెత్తయగును
క్షారమనం గాజుయగును గైలాసపతీ!
128. కం. ఈరమ్యశతక మిద్ధర
నారూఢిని మిగులజెంది హరిఖరకర భూ
తారకమై తారకమై
తారకమేగాతభక్త తతులకు నభవా
గద్యము.
ఇది శ్రీవేంకటేశ్వరవరప్రసాదలబ్ధకవితావిచిత్ర రామభక్త కంచర్లసూర్యనారాయణ కటాక్ష వీక్షా పాత్రయాజ్ఞవల్క్యశాఖోత్తంస శాండిల్యసగోత్ర పవిత్ర మాదిరాజు బుచ్చిరాజ పౌత్ర సుబ్బమాంబా లక్ష్మీకాంత పుత్ర సుజనవిధేయ రామకోటీశ్వరశర్మనామధేయప్రణీతంబైన నానార్ధశివశతకము సంపూర్ణము.
